Nöbetçi Eczaneler
Geçmişten bugüne beyin tümörü ameliyatları, hem cerrahlar hem de hastalar açısından büyük bir hassasiyet ve dikkat gerektiriyor. Günümüzde uygulanan mevcut yöntemlerde, genellikle ameliyat öncesi çekilen MR görüntüleri ve çeşitli tıbbi cihazlarla operasyonlar gerçekleştiriliyor. Ancak bu sistemler, tümör çıkarıldıktan sonra oluşan boşluğu gerçek zamanlı olarak gösteremediğinden, cerrahlar açısından önemli zorluklar yaratabiliyor.
GÖRÜNTÜ EKSİKLİĞİ YENİDEN AMELİYATA NEDEN OLUYOR
Söz konusu eksiklik, tümörün tam anlamıyla temizlenip temizlenmediği konusunda belirsizlik yaratabiliyor. Bu da hastaların ikinci kez ameliyat edilmesine neden olabiliyor. Bu sorunu ortadan kaldırmak amacıyla Kocaeli Sağlık ve Teknoloji Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nevcihan Duru liderliğinde bir grup akademisyen, önemli bir çalışmaya imza attı.
YAPAY ZEKA DESTEKLİ YOL HARİTASI GELİŞTİRİLDİ
Prof. Dr. Duru öncülüğündeki ekip, ameliyat sırasında tümörün çıkarıldığı anı gerçek zamanlı olarak ekrana yansıtan, cerrahlara adeta bir yol haritası çizen yapay zekâ destekli nöronavigasyon sistemi geliştirdi. Bu yeni sistem, hem cerrahların işini kolaylaştırıyor hem de hastalarda ikinci ameliyat riskini önemli ölçüde ortadan kaldırıyor.
PROJENİN İLHAM KAYNAĞI AMELİYAT SALONUNDAKİ BİR İHTİYAÇ OLDU
Projenin ortaya çıkış sürecini anlatan Prof. Dr. Duru, “Bir kongrede beyin cerrahlarıyla bir araya geldik. Orada Prof. Dr. Tolga Turan Dündar ve Prof. Dr. İhsan Doğan, yapay zekâyla çözülebilecek birçok sorundan bahsettiler. En kritik konu ise, ameliyatlarda kullanılan MR görüntülerinin eski olmasıydı. Cerrahlar, tümör çıkarılırken oluşan boşluğu anlık olarak göremediklerini dile getirdi. Hatta bir hocamız, ‘Keşke ameliyat sırasında MR çekilmiş gibi görüntüyü görebilsek’ demişti. İşte bu söz, bize ilham oldu” ifadelerini kullandı.
YÜZDE 98 DOĞRULUKLA TAHMİN YAPIYOR
Mevcut yöntemlerin yetersizliklerinden yola çıkan ekip, intraoperatif MR cihazlarının riskli ve pahalı olması nedeniyle her ameliyatta kullanılmadığını tespit etti. Prof. Dr. Duru, geliştirdikleri sistemle ultrason görüntülerinden yola çıkarak tümörün çıkarıldığı bölgeyi yüzde 98 doğrulukla tahmin edebildiklerini açıkladı. Yapay sinir ağlarıyla çalışan sistem, sanki gerçek MR çekilmiş gibi sentetik görüntüyü anlık olarak ekrana yansıtıyor.
HASTALAR İÇİN HAYATİ BİR GELİŞME
Gerçek zamanlı bu teknoloji sayesinde cerrahlar, tümörün tamamen çıkarılıp çıkarılmadığını anında görebiliyor. Aksi durumda, hasta servise taşındıktan sonra çekilen MR görüntüsünde tümör kalıntısı tespit edilmesi, yeni bir ameliyat veya radyoterapi süreci anlamına gelebiliyor. Bu sistem, hastanın tedavi sürecini hem hızlandırıyor hem de riski azaltıyor.
AMELİYAT SÜRELERİ AZALIYOR, DOĞRULUK ARTIYOR
Ameliyat süresine de dolaylı katkılar sunduğunu belirten Prof. Dr. Duru, “Bizim için öncelik hastanın sağlığı. Ancak sistemimiz sayesinde, ameliyat sonrası MR için hastayı başka bir ortama taşımaya gerek kalmıyor. Bu da saatler sürebilecek ek zaman kaybını ortadan kaldırıyor” dedi.
TÜMÖRÜN TAM TEMİZLENMESİ FONKSİYON KAYIPLARINI ÖNLÜYOR
Sistemin hastaların yaşam kalitesi üzerinde doğrudan etkili olduğunu belirten Duru, “Bu teknoloji, tümöre en doğru açıdan ulaşmayı sağlıyor. Böylece konuşma, kol-bacak fonksiyonları gibi hayati işlevlerin zarar görmesi önleniyor. Bazı hastalarda ameliyat sonrası ağız kayması, konuşma bozukluğu, unutkanlık gibi sorunlar yaşanabiliyor. Oysa tümör tam olarak çıkarıldığında, bu riskler minimuma iniyor” şeklinde konuştu.
SAĞLIK EKONOMİSİNE DE BÜYÜK KATKI
Projenin yalnızca hastalar ve hekimler için değil, aynı zamanda sağlık ekonomisi açısından da önemli olduğunu vurgulayan Duru, “Eğer tümör tamamen çıkarılmazsa, hasta yeniden ameliyat edilmek zorunda kalıyor. Bu da hem devlet hem hasta hem de sigorta sistemi için ciddi bir maliyet demek. Bizim sistemimiz, bu ek maliyetlerin önüne geçerek sağlık sistemine de önemli bir katkı sağlıyor” diye konuştu.
