Nöbetçi Eczaneler
Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Seda Turgut, oruç tutan diyabet hastalarının dikkat etmesi gereken konular hakkında önemli bilgiler verdi.
ORUÇ VE DİYABETLİ BİREYLER İÇİN RİSKLER
Doç. Dr. Seda Turgut, Ramazan ayında uzun süreli açlık, beslenme saatlerindeki değişiklikler ve uyku düzeninin bozulmasının vücudun sirkadiyen ritmini etkileyebileceğini belirtti. Bu durum, stres hormonlarının artmasına ve kan şekerinde dalgalanmalara yol açarak hiperglisemi, diyabetik ketoasidoz, dehidratasyon ve tromboz gibi ciddi komplikasyon risklerini artırabilir. Ayrıca, hipoglisemi ataklarının daha sık ve ağır yaşanma ihtimali de yükselir. Bu nedenle diyabetli bireylerin, oruç tutmadan önce doktor kontrolünden geçerek uygun bir planlama yapmaları büyük önem taşır.
HEKİM KONTROLÜ VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Oruç tutmayı düşünen diyabet hastalarının, ramazan öncesinde mutlaka hekim kontrolünden geçmesi gereklidir. Doktor, hastanın diyabet tipini, kullandığı ilaçları, kan şekeri kontrol seviyesini ve genel sağlık durumunu değerlendirerek oruç tutmasının güvenli olup olmadığını belirleyecektir.
BESLENME DÜZENİ
Sahur: Sahur öğünü kesinlikle atlanmamalıdır. Protein içeriği yüksek, tok tutucu gıdalar tercih edilmelidir. Aşırı yağlı ve tuzlu yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
İftar: Oruç hafif bir gıda ile açıldıktan sonra sebze yemekleri, salata, ızgara et veya tavuk gibi dengeli besinler tercih edilmelidir. Kalori ve sıvı alımına dikkat edilmelidir.
Sıvı tüketimi: İftar ile sahur arasında yeterli miktarda su tüketilmelidir. Günde en az 1,5-2 litre su içmek önerilir. Kafeinli içecekler (çay, kahve) aşırı tüketilmemelidir, çünkü su kaybına neden olabilir.
İLAÇ DÜZENLEMESİ
Oruç tutarken ilaç dozlarının nasıl ayarlanacağı konusunda mutlaka hekime danışılmalıdır. İlaçların saatleri ve dozları, oruç süresine göre yeniden düzenlenebilir. Örneğin, günde üç kez alınan ilaçlar, doktor önerisiyle günde iki kez alınacak şekilde ayarlanabilir.
KAN ŞEKERİ TAKİBİ
Oruç sırasında düzenli olarak kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Kan şekeri ölçmek orucu bozmaz ve hipoglisemi veya hiperglisemi durumlarında orucun sonlandırılması gerekebilir. Önerilen ölçüm saatleri:
Sahur öncesi
Gün ortası
İftardan hemen önce
İftardan 2 saat sonra
FİZİKSEL AKTİVİTE
Ramazan ayında fiziksel aktivite yaparken zamanlamaya ve şiddetine dikkat edilmelidir. Oruç tutarken ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır. Hafif tempolu yürüyüşler iftardan sonra yapılmalıdır.
HİPOGLİSEMİ BELİRTİLERİ VE MÜDAHALE
Hipoglisemi belirtileri:
Titreme, terleme, karıncalanma hissi
Çarpıntı, baş ağrısı, görmede bulanıklık
Konuşma zorluğu, aşırı yorgunluk
Bu belirtiler ortaya çıktığında kan şekeri ölçülmelidir. Kan şekeri 70 mg/dL’nin altına düşerse, vakit kaybetmeden oruç bozulmalı ve hızlı etkili karbonhidrat (3-4 adet glikoz tableti, kesme şeker veya meyve suyu) tüketilmelidir.
Hiperglisemi belirtileri:
Ağız kuruluğu
Keton kokulu nefes
Derin-soluk alma
Bilinç bulanıklığı
Kan şekeri 300 mg/dL’nin üzerine çıkarsa veya diyabetik ketoasidoz belirtileri görülürse, derhal tıbbi yardım alınmalı ve oruç sonlandırılmalıdır.
ORUÇ TUTMASI SAKINCALI OLAN DİYABETLİLER
Bazı diyabet hastaları, yüksek riskli kabul edilir ve ciddi sağlık problemleri nedeniyle oruç tutmaları önerilmez:
Tip 1 diyabetliler
Sık hipoglisemi yaşayan veya hipoglisemi farkındalığı azalmış bireyler
Kan şekeri kontrolü bozuk olanlar
İleri yaşta, yalnız yaşayan ve ek hastalıkları olan diyabetliler
Ciddi böbrek yetmezliği veya diyaliz hastaları
Hamile diyabet hastaları
Yakın zamanda diyabetik koma, hipoglisemi veya hiperglisemi nedeniyle hastaneye yatmış bireyler
İleri derecede kalp, damar hastalığı veya inme öyküsü olanlar
Ağır fiziksel işte çalışan diyabetliler
Doç. Dr. Seda Turgut, diyabet hastalarının Ramazan ayında sağlıklarını koruyarak oruç tutabilmeleri için hekim kontrolü, beslenme düzeni, ilaç ayarlamaları ve kan şekeri takibinin büyük önem taşıdığını belirtti.
